Oude maten en gewichten in Zeeland is een naslagwerk voor iedereen die interesse heeft in de plaatselijke geschiedenis of onderzoek wil verrichten naar de handel en nijverheid in het verleden. De onderzochte bronnen gaan terug tot de veertiende eeuw tot de invoering van het metrieke stelsel in de negentiende eeuw. Aan het naslagwerk ging acht jaar onderzoek vooraf. Het boek is in eigen beheer uitgegeven door Bert Boonman en gedrukt door Nederlof b.v., Cruqius. Peter Priester heeft het boek vormgegeven. U kunt het boek hier bestellen.
Het boek telt 452 pagina’s, 178 afbeeldingen en zestien hoofdstukken, waarvan hier een korte omschrijving.
Historische achtergrond
De oorsprong van de Zeeuwse maten en gewichten blijkt meest in Vlaanderen en in Brabant te liggen. De eerste twee hoofdstukken belichten de ontwikkeling van oude voor-metrieke maten en gewichten. Deze is plaats- en tijdgebonden en daarmee nauw samenhangend met de historische gebeurtenissen. In Zeeland blijken de landverliezen en landaanwinsten van invloed op het gebruik van bepaalde maten en gewichten. In de meeste West-Europese landen verschilden de inhoudsmaten en gewichten per streek en stad. Dit is de oorzaak geweest van veel misverstanden en knoeierijen. Na vele, meestal vergeefse pogingen om hierin meer eenheid te brengen zijn eind achttiende eeuw in Frankrijk plannen gemaakt om het metrieke stelsel in te voeren. In Nederland is het metrieke stelsel , na een lange voorbereidingstijd, omstreeks 1820 ingevoerd.
Onderzoek naar maten en gewichten
In de daarna volgende hoofdstukken is het onderzoek naar de maten en gewichten beschreven. Van de verschillende landmaten in Zeeland is getracht de oorsprong te achterhalen, zoals van de Blooise en de Schouwse roede. Samenhangend met de landmaten is het landmeten, het karteren en het gebruik van mijlen beschreven. Uitgebreid beschreven worden de verschillen in handelsmaten van ‘droge’ goederen zoals het last, het toelast, het hoed, het honderd, de wage, de schaal, de zeve, het viertel en het achtendeel. Van de vloeistofmaten is de inhoud van de aam, de stoop en de pint van een aantal steden vergeleken en zijn de verschillen in de gewichten beschreven. Aan de muntstelsels is een apart hoofdstuk gewijd.
Voor wie de cijfers wil overslaan is van de maten en gewichten een hoofdstuk met een beknopte samenvatting gemaakt. Er is gebruik gemaakt van een groot aantal bronnen, waarvan de auteurs alfabetisch en lexicografisch zijn gerangschikt. In een aantal gevallen konden oorspronkelijke onvermelde bronnen worden herontdekt. Het is dus ook een zeer uitgebreid bronnenboek.
Primeur én hersenkraker
Van de inhoudsmaten blijken de Zeeuwse zoutmaten sterk af te wijken van die in de literatuur zijn vermeld. Ook de lengte van de Goese houtvoet wijkt volgens Boonman af van de tot nu toe aangenomen maat. U kunt hier lezen hoe hij die ontdekking over die afwijkingen in de Goese houtvoet en Zeeuwse zoutmaten deed. Toch heeft hij enkele raadsels, vanwege tegenstrijdige of incomplete gegevens, niet kunnen oplossen. Om het mogelijk te maken het rekenwerk te controleren en zonodig te corrigeren, zijn de berekeningen onverkort weergeven en beperkt afgerond. Zo is dit boek een echte hersenkraker en een uitdaging voor verder onderzoek.
U kunt het boek bestellen door het bestelformulier in te vullen. Bij vragen of opmerkingen over het boek kunt u contact opnemen met Bert Boonman.